XÜSUSİLƏŞMİŞ NİTQ HİSSƏSİ
NİDA

Danışanın hissini, həyəcanını, qorxu və ya sevincini bildirən sözlərə nida deyilir.
Nida nə əsas, nə də köməkçi nitq hissəsidir. O, xüsusi nitq hissəsi sayılır, çünki hiss-həyəcan ifadə etdiyi halda, onu adlandıra bilmir. Nidaların mə'naca, əsasən, aşağıdakı növləri var:
1) Qorxu, narahatlıq bildirənlər: vay, ah, oh, oy
2) Şadlıq, sevinc, təəccüb bildirənlər: paho, bəh-bəh, oho, oxqay və s.
3) Qəm, kədər bildirənlər: of, ah, eh, ox, oy və s.
4) Çağırış bildirənlər: hey, ey, ay və s.
5) Nifrət və istehza bildirənlər: tfu, xa-xa-xa, xix, xox və s.
Qeyd: 1) Bu bölgü bütövlükdə olduqca şərtidir, çünki mü-əy-yən bir nida müxtəlif məqamlarda işlədilə bilər.
2) Nidaları yamsılamalarla (təqlidi sözlərlə) eyniləşdirmək olmaz. Yamsılamalara heyvanların çıxardığı səslər, təbiət səsləri və s. daxildir. Belə sözlərin üzərinə –ıltı4 şəkilçisi artırıldıqda isim-lər düzəltmək olur. Məs: şır-ıltı, gur-ultu, civ-ilti, şaqq-ıltı, nər-ilti və s.
2. Nidaların orfoqrafiyası. Nidaların quruluşca iki növü var:
1) Sadə: ah, eh, oy, ox, vay, paho və s.
2) Mürəkkəb (tərkibi): ay can, ay haray, ay aman, ha-ha, ay-ay-ay və s.
Təkrar yolu ilə əmələ gələn nidalar mürəkkəb nida adlanır və defislə yazılır. Məs: ha-ha, xa-xa-xa və s.
Ey, ay nidaları ilə başqa sözün birləşməsindən əmələ gələn nidalar tərkibi nida adlanır və ayrı yazılır. Məs: ey vay, ay haray, ay aman, ay can və s.
Bütün nidalar sözlərdən ayrı yazılır.
- Nida cümlənin əvvəlində gələrsə, intonasiyadan asılı olaraq ondan sonra ya vergül, ya da nida işarəsi qoyulur.
- cümlənin ortasında gələn nidadan əvvəl və sonra vergül qoyulur.
- cümlənin sonunda gələn nidadan əvvəl vergül, sonra isə nida işarəsi və ya üç nöqtə qoyulur. Məs: Eh, köçən günlər… Aha! Yaxşı əlimə keçmisən!
Qorxdum, ay aman, yarıldı bağrım.
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!
Qeyd: 1) Çağırış bildirən ay, ey nidalarından sonra vergül qoyulmur. Məs: Ay Həsən, hardasan.
2) Ey nidası ismə qoşulmadan özü çağırış bildirdikdə ondan sonra vergül qoyulur. Məs: Ey, bura bax.