Tarixi keçmişimizdən
indiyə kimi Azərbaycan xalqının
bütövlüyü onun ərazisinin, dilinin,
əlifbasının və bir çox
maddi - mənəvi dəyərlərinin
dəyişikliklərə məruz qalması
heç də təsadüfi olmamışdır.
Böyük ziddiyyətlərlə dolu olan
həmin olayların dərin kökləri
müharibələrin, qırğınların,
itkilərin baş verməsinə səbəb
olmuşdur. Bütün bunlara baxmayaraq, Azərbaycan
xalqı öz milli-mənəvi dəyərlərini
təşkil edən əsas atributlarını
qoruyub saxlamağa, nəsildən-nəsil
ötürməyə müvəffəq
olmuşdur.
Dil və əlifba
hər bir xalqın varlığını,
mövcudluğunu təsdiq edən faktorlardandır.
Əlifba bu və ya digər dilin yazısında
işlədilən, həmin dil üçün
qəbul edilmiş qaydada düzülmüş
qrafik işarələr toplusudur. Ədəbi
dilin inkişafında əlifbanın çox
əməli əhəmiyyət kəsb
etməsi əksəriyyətə yaxşı
məlumdur.
Əlifba məsələsi
hər bir dövrün mədəni inkişafı
və tərəqqisi üçün zəruri
sayılmışdır. Bununla belə,
tarixdə Azərbaycanın mədəni
inkişafına, tərəqqisinə,
eləcə də ədəbi dilin inkişafına
maneçilik törədən əlifbalar
da olmuşdur. Belə əlifbalardan biri ərəb
əlifbasıdır. 1929-cu il tarixinə
kimi azərbaycanlılar tərəfindən
istifadə edilmiş bu əlifba dilimizin
fonetik təbiətinə yad olduğundan
orfoqrafiyamızda müəyyən çətinliklər
yaratmışdır. Haqlı olaraq Azərbaycanın
tərəqqipərvər ziyalıları
dilimizin fonetik xüsusiyyətlərini əks
etdirmək iqtidarında olmayan bu əlifbanın
yeni əlifba ilə əvəz olunması
uğrunda illərlə və müntəzəm
mübarizə aparmışlar. Əski
əlifbanın dəyişdirilməsi
prosesi 1922-ci ildən başlanmış,
1929-cu ildə latın qrafikalı əlifbaya
keçirilmişdir.
Qeyd etmək lazımdır
ki, Azərbaycan bir əsrdə 4 əlifba
dəyişikliyinə məruz qalmışdır.
Hələ ötən
əsrin 21-ci ilində Azərbaycanda latın
qrafikasına keçid üçün müəyyən
tədbirlər görülmüşdü.
1924-cü ildə bu iş başa çatdırılır.
Lakin imperiya siyasəti yenidən - 1939-cu ildə
latını kirillə əvəz etdi.
Beləliklə də, xalqımızın
mənəvi sərvətlərinə
xəyanət əli uzadıldı. Yaradılmış
minlərlə mənəvi sərvət
xəzinəsi istifadəsiz qaldı. Bu,
həm də xalqımızın psixologiyasına,
mənəviyyatına vurulan böyük
zərbə idi. Dilimiz və əlifbamıza
qarşı vaxtilə edilmiş haqsızlıq,
təzyiq və təhriflərin nəticələri
bu gün aradan qaldırılır.
Yeni əlifba müstəqil
Azərbaycan dövlətinin mühüm atributlarından
biridir. Latın əlifbasına keçid
xalqımızın keçmişini bir
daha özünə qaytardı. Milliözünüdərki
formalaşdırdı. Milli şüurumuzun
parametrlərini genişləndirdi. Dilimizin
türk dilləri arasında yer və mövqeyini,
onun qədim bir tarixə malik olmasını
bir daha sübut etdi. Xalqın bəziləri
bundan qürur duyur, bəziləri isə
həyəcan və təlaş hissi
keçirir.
Əvvəlki illərdə
əlifba dəyişiklikləri Azərbaycan
xalqının iradəsindən asılı
olmayıb. Bu haqda xalqla heç bir məsləhətləşmələr
aparılmayıb. Yeni əlifbaya keçid
isə xalqın seçimi və arzusudur.
Ötən 10 il göstərdi
ki, pərakəndə şəkildə
və mərhələli qaydada latın
qrafikasına keçmək özünü
doğrultmur. Belə olan surətdə
əhalinin az yaşlı təbəqəsi
məktəblərdə bu əlifbanı
öyrənib mənimsəyir, orta və
yaşlı nəsil isə həmin işdən
kənarda qalır.
Əlifba və orfoqrafiya
bir-birindən ayrılmazdır. Orfoqrafiya
dil normalarının sabitliyini təmin edən
qaydalar sistemidir. Orfoqrafiya dil vahidlərinin yazılışını
tənzimləyir, yazılı nitq normalarını
qanuniləşdirir. Əlifba kimi orfoqrafiya
da sosial problemlərdəndir. Hər bir ölkənin,
o cümlədən müstəqilliyini qazanmış
Azərbaycanın iqtisadi-mədəni yüksəlişində
təkmilləşmiş orfoqrafiyanın
və yeniləşdirilmiş milli əlifbanın
rolu inkaredilməzdir. Orfoqrafiyaların tarixi
əlifbaların tarixi ilə sıx şəkildə
bağlıdır. Müxtəlif xalqların
tarixində yad əlifbalardan istifadə istər-istəməz
onların orfoqrafiyasına da bu və ya digər
dərəcədə mənfi tə'sir
göstərmiş, müəyyən təbəddülatlar
baş vermişdir. Əlifbaların tətbiqi
zamanı müxtəlif prinsiplər, qanunauyğunluqlar
hər dövrün özünəməxsus
orfoqrafiyasında aparıcı sayılmışdır.
Məsələn, türk xalqlarının
tarixində bir zamanlar ərəb əlifbasından
istifadə müəyyən orfoqrafik çətinliklər
yaratmışdır. Bu əlifbadan istifadə
güclü psixoloji manelər törətmiş,
ondan istifadə edənlərin əsəb
sistemini demək olar ki, pozmuşdur. Məlumdur
ki, hər hansı bir nöqtə işarəsi
əlifbanın qüsuru hesab olunur. Ərəb
əlifbasındakı saysız-hesabsız
nöqtələr də onu oxuyana psixi təsir
göstərmiş, müəyyən uyğunsuzluqlar
yaratmışdır. Xeyli sayda faktlar vardır
ki, nöqtələrin yerini dəyişik
salmaqla və qarışdırmaqla bağışlanmaz
anlaşıqlıqlar meydana gəlmişdir.
Ərəb əlifbasında və orfoqrafiyamızda
bu çətinliyə qarşı tərəqqipərvər
ziyalılarımız, məsələn,
M.F.Axundov ciddi mübarizə aparmışdır.
O, Azərbaycan yazısındakı uyğunsuzluğu
aradan qaldırmaq üçün hələ
keçən əsrin ortalarında ərəb
əlifbasını dəyişmək
ideyasını irəli sürmüşdür.
M.F.Axundov digər təkliflər də
irəli sürmüşdür ki, bunların
arasında dilimizin orfoqrafiyasını sadələşdirmək,
onu canlı xalq dilinə yaxınlaşdırmaq
və ərəb-fars sözlərini dilimizdə
deyildiyi formada yazmaq və s.
1929-cu ildən başlayaraq
Ümumittifaq MK-nın rəhbərliyi altında
digər türk xalqları da yeni əlifbaya
- latına keçirlər. Həmin ildə
qazax, tatar, özbək dillərində standart
orfoqrafiyalar yaradılır və istifadəyə
buraxılır. 30-cu illərdən türkmən,
başqırd, qaraqalpaq dillərinin əlifbası
və orfoqrafiyası formalaşır. Beləliklə,
türk ədəbi dillərinin orfoqrafiya
bazaları yaradılır.
I Ümumittifaq MK-nın
I Beynəlxalq plenumunda elmi şurada milli ədəbi
dillərin orfoqrafiyasının yeni əlifbalar
əsasında sabitləşdirilməsi
məsələsi qoyulur.
1925-ci il tarixdən
etibarən Azərbaycanda S.Ağamalıoğlunun
təşəbbüsü ilə latın
qrafikalı əlifbaya keçidin tərəfdarları
müxtəlif tədbirlər keçirir,
yeni əlifbanı kütlələrə
tanıtmaqla məşğul olur, yeni əlibfaya
tam şəkildə keçmək üçün
maddi-mənəvi stimul yaratmaq uğrunda
əzmlə mübarizə aparırdılar.
Görülən mühüm işləri
N.Nərimanov o zaman yüksək qiymətləndirirdi:
"Mən artıq əminəm ki, yeni
əlifba sözsüz həyata keçəcəkdir"
[Bax: F.Aqazade, K.Karakaşlı, Ocerk po istorii
razvitiə dvijeniə novoqo alfavita i eqo dostijeniə.
İzd. VÜKNTA, Kazanç, 1928, s. 88].
Ərəb əlifbasından
latına ilk keçid prosesini o vaxt yüksək
dəyərləndirənlər onu "Şərqdə
mədəni inqilab" adlandırırdılar.
Türkiyə naziri Səbri bəy Moskvada
olarkən demişdir ki, latın əlifbasının
Şuralar İttifaqında yaşayan türk-tatar
xalqları arasında həyata keçməsi
başqa türk xalqları üçün
də nümunə ola bilər ["Yeni
yol" qəzeti, 7 yanvar 1926-cı il].
Əsrin 20-ci illərində
latın əlifbasının qəbulu
sahəsində sonuncu dönüş ili
1 Türkoloji Qurultayın çağrıldığı
(1926-cı il 6 fevral) ərəfəyə
təsadüf edir. Bu qurultayda latın əlifbasının
sözügedən dövrün mədəni
inkişafındakı rolu, azərbaycanlıların
həyatındakı əhəmiyyəti
və s. üzərində geniş dayanılmışdır.
Onu da qeyd etmək yerinə
düşər ki, Türkiyədə
ərəb əlifbası əvəzinə
latın əlifbasının qəbul
edilməsinə Azərbaycanda yeni əlifba
ideyasının qələbəsi də
xeyli təsir göstərmişdir. Kamal
inqilabından sonra əlifba islahatı uğrunda
mübarizə yenidən başlandı
və mübarizə kəskin siyasi xarakter
aldı. ciddi mübarizə nəticəsində
latın əlifbası tərəfdarları
qalib gəldilər. Buna Azərbaycanda və
keçmiş ittifatın digər respublikalarında
latın qrafikalı əlifbanın qəbulu
yardım etdi.
Tarixi proses müstəqillik
yolunda mətanətlə çarpışan
türkdilli respublikalarda kiril əlifbasının
latın qrafikalı əlifba ilə əvəz
olunması şəraitini zəruriləşdirdi.
1939-cu ildən 1991-ci ilədək kiril əlifbasından
istifadə edən Azərbaycan xalqı
1991-ci ilin dekabrında Ali Sovetin Milli Şurasının
qərarı ilə yeni latın qrafikalı
əlifbaya keçidi təsdiq etdi.
1991-ci ildən 2001-ci
ilədək olan dövrü Azərbaycanda
latın qrafikalı əlifbadan istifadənin
pərakəndə dövrü adlandırmaq
olar. çünki bu dövr ərzində
respublikada latın qrafikalı Azərbaycan
əlifbasından tam və məcburi şəkildə
istifadə olunmamış, (əslində
əlifbadan istifadə könüllülük
prinsipinə əsaslanmalıdır - A.Y.)
həm kiril, həm də yeni əlifba
tədbiq olunmuşdur.
Görünür, bu
müddət (10 il) latın qrafikalı əlifbaya
keçid üçün həm də hazırlıq
mərhələsi olub. Bu mərhələdə
orta məktəblərin, litseylərin
və digər ümumtəhsil məktəblərinin
işini müsbət qiymətləndirmək
olar. Məktəblilər və pedaqoji
kollektiv çox böyük həvəslə
latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasını
öyrənmiş, məktəb pedaqoji
sahədə sənədləşmə
işləri həmin əlifba ilə
aparılmışdır. Təlim-tərbiyə
işçiləri 10 il müddətində
latın qrafikalı əlifbadan istifadə
etməklə pedaqoji mühiti sağlamlaşdırmışlar.
Bir sözlə, pedaqoji arenada latın qrafikasına
keçidi və ondan istifadəni müsbət
hal kimi dəyərləndirməmək
haqsızlıq olardı.
Azərbaycanın
universitet, institutut və orta ixtisas kolleclərində
isə vəziyyət başqa cür olmuşdur.
Kim necə istəyir, o cür də hərəkət
etmiş, kiril və latın qrafikalı
əlifbadan birgə istifadə edilmişdir.
Nazirliklərdə,
təşkilat və idarələrdə
latın qrafikalı əlifbaya, əslində
maraq göstərilməmiş, rəsmi
sənədləşmə işləri
kirillə və çox hallarda isə rus
dilində aparılmışdır. çünki
həmin sahələrdə çalışanların
demək olar ki, əksəriyyəti rusdilli
mütəxəssislər olmuş, onlar
ana dilindən istifadə edə bilməmiş
və heç marağında da olmamışlar.
Aparılmış statistik yoxlamalar bizi bu
qənaətə gətirib çıxarmışdır.
Məlum qərar 10
il bundan öncə qəbul olunmuşdur.
Lakin həmin qərar obyektiv və subyektiv
amillərlə əlaqədar olaraq yerinə
yetirilmirdi. Düzünə qalsa, xalqın
başı başqa şeylərə
qarışdığı üçün
dilimizə, əlifbamıza biganə, laqeyd
münasibət yaranmış və bunun
nəticəsində adamlarda maraq sönmüşdü.
Bəzi adamlar isə böyük demokrat Mirzə
cəlilin dediyi kimi "bəlkə də
qaytardılar" prinsipi ilə hərəkət
edirdilər.
10 il ərzində
latın qrafikalı əlifbaya keçid
məsələləri demək olar ki,
mətbuatda ciddi müzakirə obyektinə
də çevrilməmişdir. Ara-sıra
mətbuat orqanlarında narazılıq
dolu məktublar dərc edilmiş, gileylər
eşidilmişdir. Ümumiləşdirilmiş
şəkildə göstərsək,
həmin narazılıqlar bundan ibarət
olmuşdur:
Nə üçün
bir əsrdə Azərbaycanda əlifba
dörd dəfə dəyişdirilmişdir?
Əlifbanın
respublikada tez-tez dəyişdirilməsi siyasi
məqsədlər güdür.
Əlifbanın
dəyişdirilməsi kütləvi savadsızlığa
gətirib çıxara bilər.
Latın qrafikalı
əlifbada oxuyub-yazmağı bacaran məktəblilər
kiril əlifbası ilə çap olunmuş
ədəbi-mədəni, klassik irsi öyrənə
bilməyəcəklər.
Azərbaycan dilində
çap olunan mətbuat orqanları çətin
problemlərlə üzləşəcək.
Mətbuat istər-istəməz maliyyə
çətinlikləri ilə qarşılaşacaq.
Azərbaycanda beş
yüzdən çox çap edilən qəzet
və jurnallar latın qrafikalı əlifbadan
istifadə etdikdə həmin mətbuat
orqanları satıla bilməyəcək.
Əhalinin böyük
əksəriyyətini təşkil edən
yaşlı və orta nəslin nümayəndələri
latın qrafikasını öyrənməyə
çətin alışacaqlar.
Ən azı
göz və əl öyrənməlidir
ki, əvvəlki surətlə oxuyub-yaza
biləsən.
Əlifba dəyişmək
xüsusən kitab nəşri ilə bağlı
problem yaradacaq. Kiril əlifbası ilə
yazılmış minlərlə ədəbiyyat
istifadəsiz qalacaq.
Bu və ya digər
çətinliklər ölkə mətbuatında
müzakirə obyekti olsa da, 2001-ci ilin avqustun
1-dən etibarən bütün Azərbaycanın
latın qrafikalı əlifbaya birdəfəlik
keçməsi məsələsi haqqında
prezidentin fərmanı çoxlarını
çaş-baş saldı. Bu fərman,
hər şeydən öncə, dövrün
ən zəruri hadisəsi kimi qiymətləndirilir.
Prezident Heydər Əliyevin bu gözləniləz
fərmanı, ilk öncə, mətbuat
işçilərini" çətinliklər"
qarşısında qoydu. Müxalifət
mətbuatları indiyə kimi ölkə
prezidentini qınayırdılar ki, niyə
latın qrafikalı əlifbaya birbaşa
keçirilmir. Prezidentin bu haqda fərmanı
dərc ediləndən sonra müxalifətçilər
verilən fərmanın tez olduğunu,
guya respublikanın bu işə hələ
hazır olmadığını israrla
təbliğ edirdilər. İş burasındadır
ki, "millət-millət" deyən,
xalqın mənafeyini sözdə müdafiə
edən bəzi mətbuat orqanları Azərbaycanda
latın qrafikasının tətbiq olunmasına
qarşı çıxış etdilər.
Bu işin müxalifət mətbuatına
qarşı təxribat olduğunu bəyan
edənlər də tapıldı. Görünür,
latın qrafikalı əlifbaya keçidin
müxalifət mətbuatına, onların
satışına mənfi təsiri olacaqdır.
Halbuki belə deyildir.
Ölkə rəhbərinin
latın qrafikalı əlifbaya keçmək
barədəki imzaladığı sənəd
bəzi nihilistləri narahat etdi. Bu məsələdə
ağız büzənlər hələ
müstəqilliyimizin ilk illərində
əvvəlki prezidentlərin imzaladıqları
sənədlərə də öz etirazlarını
bildirmişdilər. Hələ o zaman sabiq
prezident Ə.Elçibəy (Allah rəhmət
eləsin!) jurnalistlərə deyəndə
ki, mənim müsahibəmi latın qrafikası
ilə çap etməyincə mən sizə
müsahibə vermirəm-fikri çoxlarına
qəribə görünmüşdü.
H.Əliyev "Dövlət
dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi
haqqında" fərman imzalamaqla Azərbaycan
müstəqilliyini əbədiləşdirmək
üçün sonuncu əməliyyatı
həyata keçirdi. Məlum fərman respublikamızda
az qala 2 yüz il hegemonluq etmiş rus imperiyasının,
62 il dilimizə, ədəbiyyatımıza
"nüfuz eləmiş" kiril qrafikalı
əlifbanın son zəncirlərini qırdı.
Politoloq Səbuhi Məmmədov
haqlı olaraq demişdir ki, bütün Avropa
və Amerikanın, dünyanın əksər
aparıcı dövlətlərinin və
xüsusən də Azərbaycanın böyük
dayağı olan qardaş Türkiyənin
istifadə etdiyi qrafikaya keçid artıq
Azərbaycanın həqiqi müstəqilliyinin
başlanğıcıdır.
Artıq Azərbaycanda
latın qrafikalı əlifbaya keçidin
son mərhələsi də başa çatdı.
Müstəqilliyimizin 10 illiyi ərəfəsində
yaşayan məmləkətin dövlət
dili, əlifbası öz statusunu de-fakto bərpa
etdi. Latın qrafikalı əlifbaya keçməklə
imperiyanın son bağlantısından
da yaxa qurtardıq. Ona görə də Prezident
tərəfindən verilən fərman
mühüm tarixi əhəmiyyət daşıyan
zəruri sənətdir. Ölkə prezidenti
H.Əliyev jurnalistlərlə görüşündə
demişdir ki, avqust ayının 1-dən
Azərbaycan öz doğma, latın qrafikasına
keçibdir. Bu, böyük bayramdır. Güman
edirəm ki, bundan sonra Azərbaycan müstəqil
dövlət olaraq bir daha öz əlifbasını
dəyişdirməyəcək. Fərman
ölkə ictimaiyyəti tərəfindən
yekdilliklə qəbul olundu. Şəhərin
müxtəlif yerlərində, yol kənarlarında
əcnəbi dillərdə asılmış
plakatlar, reklamlar az müddət ərzində
dəyişdirildi və doğma ana dilində
yazıldı, mətbuat orqanlarının
böyük əksəriyyəti həmin
əlifba ilə çap edilməyə
başlandı.
Fərmandan sonra əlifbanı
boykot etmək istəyənlər də,
çox təəssüf ki, tapıldı.
Bəzi qəzet redaktorları: "Mən
sabahdan qəzeti rus dilində çıxardacağam".Məsələn,
"İmpuls" adlı qəzet hələlik
bu fərmana əməl etmir və kiril
qrafikalı əlifba ilə hələ
çap edilir.
Azərbaycanda 1 avqust
2001-ci il tarixli qəzetlər "Əlvida
kiril, salam, latın" rubrikaları altında
materiallar dərc etmişdir.
Avqustun 1-dən etibarən
idarə və təşkilatlarda, nazirliklərdə
kiril əlifbalı makinalar yığışdırılmağa
başlanmışdır. Artıq həmin
təşkilatlar kompüterləşdirilir.
Makina ustaları kompüterdə yazmağı
öyrənirlər. Lakin kompüterlərin
alınmasında nisbi çətinliklər
də mövcuddur.
Dil və əlifba
bir-birilə bağlı məsələlərdir.
Təsadüfi deyildir ki, ölkə başçısı
latın qrafikalı əlifbaya keçidlə
əlaqədar, həm də "Dövlət
dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi
haqqında" 2001-ci il 18 iyun tarixli fərman
da imzalamışdır. Bu fərmandan
irəli gələn vəzifələr
müvafiq orqanlar tərəfindən yerinə
yetirilir, dövlət dili müxtəlif təşkilat,
idarə və nazirliklərdə tətbiq
olunmağa başlanır.
Müstəqilliyimizin
10 illiyi dövründə ana dilinin tətbiqinə,
işlənilməsinə, xüsusilə
reklamlardan istifadə olunmasına lazımi
diqqət yetirilməyib. Özbaşınalıq,
başlı-başınalıq hökm
sürüb. Müxtəlif idarələrin,
ofislərin adları ingiliscə, rus və
s. xarici dillərdə yazılıb. Afişalara,
reklamlara baxanda adama elə gəlirdi ki, hansısa
xarici bir ölkədəsən, əcnəbi
bir şəhərdəsən. Televiziya
kanalları əcnəbi adlarla (məsələn,
ANS, SPAJE və s.) adlandırılmışdır.
Öz milli sözlərimizə biganəlik
baş alıb gedirdi.
70 illik totalitar bir zamanda
azərbaycanlılar arasında öz ana
dilinə biganə yanaşan, öz övladlarını
rus dilində oxudan, təhsil verən adamlar
çox idi və indinin özündə də
vardır. Bu, bizcə, ana dilinə hörmətsizliklə,
milli qürur hissinin az olması ilə bağlıdır.
Yeni qərar dilimizin
inkişafında yeni mərhələnin
başlanğıcı oldu. Və rus
dilində təhsil alan azərbaycanlıları
sanki silkələdi, yuxudan oyatdı.
Biz əcnəbi dildə
təhsil alıb sonradan milli qürurünu
itirmişlər haqqında bir sıra tanınmış
şəxsiyyətlərin, pedaqoqların,
politoloqların fikir və mülahizələrini
bu məqalədə xatırlatmaq istəyirik:
"Bu uşaqlar böyüyüb məmur
olandan sonra üzərlərinə nə
qədər vətənpərvərlik
maskası taxsalar da, onlar ana vətənlərinə
deyil, dillərində təhsil aldıqları
millətə qulluq edəcəklər
" (Böyük rus pedaqoqu Uşinski).
"Bakıda bir çox
adamlar rus dilində danışır. Bu
isə respublikanın müstəqilliyi üçün
zərərdir" (Azərbaycanşünas,
ABŞ alimi, professor Tadeuş Svyataxovski).
"Azərbaycanlının
öz ana dilində danışmaması
milli faciədir. Bu cür şəxslərə
azərbaycanlı deməyə adamın
dili gəlmir. Halbuki, onların bəyənmədikləri
dilinə hətta düşmənləri
də həsəd aparır" (ABŞ
alimi Odra Olmayd).
"Biz çox dil bilməyi
alqışlayırıq. Azərbaycanlı
kimi doğma dilini bilməmək faciədir.
Bu, övladın ata və anasını
inkar edib tanımaması kimidir" (Azərbaycan
prezidenti H.Əliyev).
Bütün bunları
nəzərə alaraq, "Dövlət
dilinin tətbiqi…" adlı fərmanda
haqlı olaraq göstərilir ki, dövlət
dilimiz həyatın bütün sahələrində
işlənməlidir.
Fərmanda daha sonra
deyilir ki, Azərbaycan dilinin özünəməxsus
inkişaf qanunları ilə cilalanmış
kamil qrammatik quruluşu, zəngin söz fondu,
geniş ifadə imkanları, mükəmməl
əlifbası, yüksək səviyyəli
yazı normaları vardır. Hazırda
ölkəmizdə cəmiyyət həyatının
elə bir sahəsi yoxdur ki, Azərbaycan
dili orada rahat işlədilə bilməsin".
İndi Azərbaycanda
məlum fərmanın icrası ilə
bağlı olaraq müvafiq tədbirlər
görülməkdədir:
Nazirlər Kabinetinin
2001-ci il 28 iyul tarixli sərəncamı
ilə latın qrafikasında Azərbaycan
əlifbasının müasir kompüterlərdə
istifadə edilməsi üçün vahid
standartların təsdiq olunması bu tədbirlər
sırasında mühüm yer tutur. Bu, uzun
illərdən bəri mövcud olan problemi
aradan qaldırmış və Azərbaycan
dilində informasiya resurslarının formalaşdırılmasına,
onların mübadiləsinə şərait
yaratmışdır.
Fərmanın və
sərəncamın həyata keçirilməsini
təmin etmək üçün yerli mütəxəssislər
tərəfindən xüsusi proqram vasitələri
və internetdə informasiya toplusu hazırlanmışdır.
Qəbul olunmuş
standartlara hər bir dövlət strukturunda,
özəl qurumda, fərdi istifadəçilər
tərəfindən riayət edilməsi
tövsiyə olunur (Bu haqda bax: "Xalq qəzeti",
1 avqust 2001-ci il, № 172).
Azərbaycanda belə
bir atalar deyimi var: Özünü sevən dilini
sevər. Hər bir azərbaycanlı öz
dilinin, əlifbasının saflığını
göz-bəbəyi kimi qorumalıdır.
Tarix boyu Azərbaycan əlifba dəyişməyə
məcbur olsa da, bu yəqin ki, sonucu keçiddir.
Yeniləşdirilmiş latın qrafikalı
əlifba millətini və müstəqilliyini
sevənlərin təzə əlifbası-qardaş
Türkiyənin əlifbasıdır. Onu
sevməli, öyrənməli, öyrətməli,
təbliğ etməli və gələcək
nəsillərə bir ərməğan
qoymalıyıq.